گرفتن مدرک آیلتس بدون کلاس؛ آیا ممکن است؟ برنامه مطالعه و منابع خودخوان

هزینه‌های سرسام‌آور کلاس‌های خصوصی، ترافیک سنگین شهری برای رسیدن به آموزشگاه و البته زمان محدودی که اکثر متقاضیان مهاجرت با آن دست‌وپنج نرم می‌کنند، باعث شده خیلی‌ها به فکر یک راه جایگزین باشند: “سلف استادی” یا همان مطالعه خودخوان. شاید شما هم بارها از خودتان پرسیده‌اید که آیا واقعا می‌شود بدون استاد و کلاس، از پس غول آیلتس برآمد؟ یا اینکه این کار فقط یک ریسک بزرگ است که به قیمت از دست رفتن زمان و پول آزمون تمام می‌شود؟

واقعیت این است که آیلتس یک آزمون هوشمندانه است، نه یک طلسم جادویی که فقط استادان خاص رمز آن را بدانند. منابع آیلتس در دسترس همه هست و هزاران نفر در دنیا بدون حتی یک ساعت کلاس، نمره‌های ۷ و ۸ گرفته‌اند. اما این مسیر اصلا ساده نیست. مطالعه خودخوان به نظم آهنین، برنامه‌ریزی دقیق و شناخت درست منابع نیاز دارد. در این مقاله، ما نقشه راهی را جلوی پای شما می‌گذاریم که اگر دقیق اجرا کنید، می‌توانید اتاق خودتان را به بهترین کلاس آیلتس دنیا تبدیل کنید.

مطالبی که در ادامه مطالعه می‌کنید:

• آیا می‌توان بدون کلاس آیلتس گرفت؟ (پاسخ واقعی)
• مراحل گرفتن آیلتس بدون کلاس (Self-Study Roadmap)
• بهترین منابع برای گرفتن آیلتس بدون کلاس
• چطور بدون کلاس نمره بالاتر بگیریم؟ (نکات کاربردی)
• اشتباهات رایج داوطلبان خودخوان آیلتس

آیا می‌توان بدون کلاس آیلتس گرفت؟ (پاسخ واقعی)

پاسخ کوتاه “بله” است، اما یک “اما” بزرگ دارد. گرفتن آیلتس به صورت خودخوان (Self-study) کاملا ممکن است، به شرطی که شما ویژگی‌های خاصی داشته باشید و سطح فعلی زبانتان خیلی پایین نباشد. آیلتس آزمونی است که مهارت شما را می‌سنجد، نه محفوظات شما را. بنابراین اگر راه و روش تقویت مهارت را بلد باشید، نیازی به کسی ندارید که بالای سرتان بایستد.

اما بیایید واقع‌بین باشیم. کلاس رفتن مزایایی دارد (مثل فیدبک گرفتن و اجبار برای درس خواندن) که در روش خودخوان وجود ندارد. شما در روش خودخوان باید هم شاگرد باشید و هم معلم خودتان. جدول زیر به شما کمک می‌کند تا تصمیم بگیرید کدام روش برای شما مناسب‌تر است.

جدول مقایسه روش خودخوان (Self-study) با کلاس آیلتس

چه افرادی می‌توانند خودخوان نتیجه بگیرند؟

اگر ویژگی‌های زیر را دارید، احتمالا کاندیدای خوبی برای مطالعه خودخوان هستید و می‌توانید پول کلاس را در جیبتان نگه دارید:

1. سطح زبان عمومی (General English) متوسط به بالا دارید: یعنی گرامر پایه را بلدید و دایره لغت بدی ندارید. آیلتس جای یادگیری زمان حال ساده نیست!
2. نظم شخصی بالایی دارید: می‌توانید بدون اینکه کسی مجبورتان کند، هر روز سر ساعت مشخصی درس بخوانید.
3. منابع را می‌شناسید یا تحقیق کرده‌اید: می‌دانید چه کتابی برایتان خوب است و از شاخه‌ای به شاخه دیگر نمی‌برید.
4. بودجه محدودی دارید: نمی‌خواهید هزینه سنگین کلاس‌های خصوصی را بپردازید.
5. تکنیکال هستید: می‌توانید از اینترنت و یوتیوب برای رفع اشکالات خود استفاده کنید.

چه افرادی بهتر است کلاس شرکت کنند؟

اما اگر شرایط زیر را دارید، احتمالا روش خودخوان شما را ناامید خواهد کرد و بهتر است حداقل برای شروع یا برای مهارت‌های خاص (مثل رایتینگ) مربی بگیرید:

1. سطح زبانتان پایه (Elementary) است: هنوز در ساختار جملات ساده مشکل دارید.
2. اهمال‌کار هستید: همیشه کارها را به شنبه موکول می‌کنید و زود خسته می‌شوید.
3. زمان بسیار کمی دارید: مثلا باید در کمتر از ۲ ماه نمره بگیرید و فرصت آزمون و خطا ندارید.
4. نیاز شدید به نمره بالا در رایتینگ دارید: اصلاح کردن رایتینگ توسط خود فرد تقریبا غیرممکن است.

مراحل گرفتن آیلتس بدون کلاس (Self-Study Roadmap)

اگر تصمیم گرفتید وارد میدان جنگ خودخوان شوید، نمی‌توانید بی‌گدار به آب بزنید. خواندن پراکنده بدترین دشمن شماست. باید یک نقشه راه (Roadmap) داشته باشید. این مراحل قدم‌به‌قدم برای موفقیت شما طراحی شده‌اند.

تعیین سطح و انتخاب منابع استاندارد آیلتس

اولین قدم، روبرو شدن با واقعیت است. “من الان کجا هستم؟” خیلی‌ها فکر می‌کنند زبانشان خوب است چون فیلم‌ها را متوجه می‌شوند، اما در تست استاندارد نتیجه دیگری می‌گیرند.

• یک ماک‌تست (Mock Test) بزنید: یکی از کتاب‌های کمبریج آیلتس (مثلا شماره ۱۵ یا ۱۶) را باز کنید و در شرایط امتحان، تست بزنید. نمره خود را محاسبه کنید. این نقطه شروع شماست.
• انتخاب منابع: بر اساس نمره‌ای که گرفتید منابع بخرید. اگر نمره‌تان زیر ۴ است، سراغ کتاب‌های تست نروید؛ باید کتاب‌های آموزشی مثل “Get Ready for IELTS” یا “Mindset for IELTS” سطح بنیادین را شروع کنید. اشتباه بزرگ خودخوان‌ها خریدن منابع سخت و ناامید شدن در هفته اول است.

برنامه‌ریزی مطالعه روزانه و هفتگی

شما مدیر برنامه‌های خودتان هستید. “هر وقت حسش بود می‌خوانم” یعنی شکست مطلق. باید برنامه بنویسید.

• قانون ۲+۲: حداقل روزی ۴ ساعت مفید بخوانید. ۲ ساعت صبح، ۲ ساعت عصر.
• تنوع در برنامه: نگذارید مغزتان خسته شود. یک روز کامل را فقط به ریدینگ اختصاص ندهید. مثلا صبح‌ها لیسنینگ و لغت کار کنید، عصرها روی رایتینگ و گرامر تمرکز کنید.
• روز جبرانی: جمعه‌ها را برای مرور و جبران درس‌های عقب‌افتاده خالی بگذارید.

تمرین هدفمند چهار مهارت (Listening, Reading, Writing, Speaking)

در مطالعه خودخوان، روش تمرین هر مهارت متفاوت است:

• Listening: فقط تست نزنید. پادکست گوش دهید، متن پادکست (Transcript) را بخوانید و کلمات جدید را در بیاورید. تکنیک “سایه” (Shadowing) را انجام دهید؛ یعنی همزمان با گوینده تکرار کنید.
• Reading: دنبال ترجمه کلمه به کلمه نباشید. تکنیک‌های Skimming (روزنامه‌وار خواندن) و Scanning (دنبال اطلاعات گشتن) را تمرین کنید. متن‌های مجلات علمی و خبری مثل The Economist را بخوانید.
• Writing: نمونه‌های نمره بالا (Band 7+) را بخوانید و ساختار آن‌ها را تحلیل کنید. ببینید چطور پاراگراف را شروع کرده‌اند و چطور تمام کرده‌اند. خودتان بنویسید و اگر می‌توانید از ابزارهای هوش مصنوعی یا سایت‌های تصحیح آنلاین برای پیدا کردن غلط‌های گرامری استفاده کنید.
• Speaking: صدای خودتان را ضبط کنید. به سوالات کمبریج جواب دهید، صدایتان را ضبط کنید و بعد گوش دهید. مکث‌ها، تپق‌ها و غلط‌های گرامری‌تان را پیدا کنید و دوباره ضبط کنید. این کار معجزه می‌کند.

تست‌زنی منظم و تحلیل اشتباه‌ها

فرق برنده و بازنده در “تحلیل” است. کسی که فقط تست می‌زند و نمره می‌گیرد، پیشرفت نمی‌کند. شما باید بدانید “چرا” غلط زده‌اید.

• آیا لغت را بلد نبودید؟ (مشکل دایره لغت)
• آیا سوال را درست متوجه نشدید؟ (مشکل درک مطلب)
• آیا تمرکزتان پرت شد؟ (مشکل تمرکز)
• آیا وقت کم آوردید؟ (مشکل مدیریت زمان)

برای هر تست که می‌زنید، باید دو برابر زمان تست، وقت برای تحلیل بگذارید. تمام لغات جدید متن‌های ریدینگ و لیسنینگ را در دفترچه یادداشت کنید. این دفترچه، گنجینه شخصی شما برای روز امتحان خواهد بود.

بهترین منابع برای گرفتن آیلتس بدون کلاس

حالا که نقشه راه را دارید، به مهمات نیاز دارید. بازار کتاب‌های آیلتس مثل یک جنگل شلوغ است که اگر ندانید دنبال چه هستید، در آن گم می‌شوید و پولتان را هدر می‌دهید. در روش خودخوان، “منبع” حکم استاد شما را دارد، پس باید بهترین و معتبرترین‌ها را انتخاب کنید.

کتاب‌های معتبر خودخوان آیلتس

برای مطالعه سلف‌استادی، شما به سه دسته کتاب نیاز دارید: کتاب‌های آموزشی (Course books)، کتاب‌های تقویت مهارت خاص (Skill-based) و کتاب‌های تست (Practice tests). در جدول زیر، گلچین بهترین‌ها را برایتان آورده‌ایم.

جدول منابع طلایی آیلتس به تفکیک سطح و کاربرد

منابع آنلاین رایگان (وب‌سایت‌ها و ویدیوها)

خوشبختانه اینترنت پر از معلم‌های دلسوزی است که محتوای عالی تولید می‌کنند. در روش خودخوان، یوتیوب بهترین کلاس درس شماست.

• IELTS Liz: شاید معروف‌ترین مدرس آیلتس در دنیا باشد. سایت و کانال یوتیوب او پر از تکنیک‌های ساده و کاربردی است. ویدیوهای او برای رایتینگ و اسپیکینگ فوق‌العاده‌اند.
• IELTS Simon: سایمون یک اگزمینر (ممتحن) سابق است. تحلیل‌های او بسیار منطقی و کوتاه است. اگر می‌خواهید بفهمید در مغز طراح سوال چه می‌گذرد، سایت سایمون را بخوانید.
• E2 IELTS: کانال یوتیوب E2 با تدریس جی (Jay) برای یادگیری استراتژی‌های تست‌زنی، مخصوصا در لیسنینگ و ریدینگ بسیار جذاب و پرانرژی است.

اپلیکیشن‌های کمک‌کننده برای تمرین روزانه

گوشی موبایل می‌تواند دشمن تمرکز باشد، اما اگر درست استفاده کنید، ابزار یادگیری است.

• Quizlet: لغات جدیدی که از تست‌ها در می‌آورید را وارد این اپلیکیشن کنید و در زمان‌های مرده (توی مترو یا تاکسی) مرور کنید.
• Castbox / Google Podcasts: پادکست‌هایی مثل “Luke’s English Podcast” یا “IELTS Energy English” را دنبال کنید تا گوشتان به شنیدن تحلیل‌های آیلتسی عادت کند.

چطور بدون کلاس نمره بالاتر بگیریم؟ (نکات کاربردی)

خواندن کتاب به تنهایی کافی نیست. شما باید “استراتژی” داشته باشید. فرق کسی که ۶ می‌شود با کسی که ۷ می‌شود، لزوما دانش زبان نیست، بلکه تکنیک آزمون دادن است.

تکنیک‌های افزایش نمره ریدینگ و لیسنینگ

بزرگترین اشتباه در ریدینگ و لیسنینگ این است که بخواهید همه چیز را بفهمید.

1. دنبال مترادف‌ها بگردید (Paraphrasing): آیلتس بازی کلمات است. اگر در سوال کلمه “Change” را دیدید، در متن یا فایل صوتی احتمالا کلمه “Alter” یا “Modify” را خواهید شنید/دید. گوش و چشمتان را برای شکار مترادف‌ها تیز کنید.
2. مدیریت زمان در ریدینگ: برای متن اول ۱۵ دقیقه، متن دوم ۲۰ دقیقه و متن سوم ۲۵ دقیقه وقت بگذارید. متن سوم همیشه سخت‌تر است. اگر جواب سوالی را نمی‌دانید، گیر ندهید و رد شوید.
3. پیش‌خوانی در لیسنینگ: در آن چند ثانیه‌ای که گوینده می‌گوید “Now you have some time to look at questions”، به در و دیوار نگاه نکنید! سوالات را بخوانید و حدس بزنید جای خالی چه نوع کلمه‌ای است (اسم؟ عدد؟ صفت؟).

تقویت اسپیکینگ با نقش‌آفرینی و نمونه پاسخ‌ها

در خانه پارتنر ندارید؟ مشکلی نیست.

• تکنیک آینه: جلوی آینه بایستید و به خودتان نگاه کنید و حرف بزنید. این کار اعتماد به نفس شما را بالا می‌برد و زبان بدن (Body Language) شما را اصلاح می‌کند.
• ضبط و تحلیل: صدایتان را ضبط کنید. وقتی گوش می‌دهید متوجه می‌شوید چقدر “Emmm” یا “Ummm” می‌گویید. سعی کنید این مکث‌ها را با پرکننده‌های طبیعی (Fillers) مثل “Well”, “Actually”, “Let me see” جایگزین کنید.
• تقلید از نمره ۹: در یوتیوب سرچ کنید “IELTS Speaking Band 9”. ببینید آن‌ها چطور جواب می‌دهند. از اصطلاحات و ساختارهای آن‌ها یادداشت بردارید و سعی کنید در جواب‌های خودتان استفاده کنید.

اصول نوشتن رایتینگ نمره ۶ تا ۷+

رایتینگ پاشنه آشیل خودخوان‌هاست چون کسی نیست تصحیح کند. اما رعایت این اصول نمره شما را بالا می‌کشد:

1. ساختار پاراگراف (Paragraphing): هر پاراگراف بادی باید فقط یک ایده اصلی داشته باشد. ایده را بگویید، توضیح دهید و مثال بزنید. پراکنده‌گویی نکنید.
2. کلمات اتصال‌دهنده (Cohesion): جملات را خشک و خالی رها نکنید. از کلماتی مثل Furthermore, However, Consequently برای وصل کردن جملات استفاده کنید. اما زیاده‌روی نکنید!
3. گرامر متنوع: اگر تمام جملاتتان ساده و کوتاه باشد، نمره گرامر پایین می‌آید. سعی کنید از جملات شرطی، مجهول و موصولی (Relative clauses) استفاده کنید.

اشتباهات رایج داوطلبان خودخوان آیلتس

خیلی‌ها با انگیزه شروع می‌کنند اما وسط راه می‌برند یا نتیجه نمی‌گیرند. دلیلش معمولا افتادن در یکی از دام‌های زیر است.

مطالعه بدون تست‌زنی کافی: برخی داوطلبان ماه‌ها فقط لغت و گرامر می‌خوانند و می‌گویند “هنوز آماده نیستم تست بزنم”. این بزرگترین اشتباه است. شما باید از هفته دوم یا سوم، تست زدن را شروع کنید تا با فرمت سوالات آشنا شوید. دانش زبان با مهارت تست‌زنی فرق دارد.

تمرکز بیش از حد روی یک مهارت و رها کردن بقیه: معمولا داوطلبان خودخوان چون ریدینگ و لیسنینگ راحت‌تر است (چون پاسخنامه دارد)، ۹۰ درصد وقتشان را روی این دو می‌گذارند و از رایتینگ و اسپیکینگ فرار می‌کنند. نتیجه این می‌شود که در کارنامه، دو نمره ۷ دارید و دو نمره ۵.۵ که معدل شما را خراب می‌کند. باید تعادل را حفظ کنید.

استفاده از منابع پراکنده و غیر استاندارد: دانلود کردن ۵۰ گیگابایت فایل از کانال‌های تلگرامی هنر نیست! این کار فقط شما را گیج می‌کند. “کم بخوانید اما عمیق بخوانید”. یک کتاب خوب را سه بار خواندن، بهتر از سه کتاب را نصفه خواندن است. منابعتان را محدود به انتشارات کمبریج، آکسفورد و مدرسان معتبر کنید.

جمع‌بندی

گرفتن آیلتس بدون کلاس اصلا غیرممکن نیست، فقط “سرسختی” می‌خواهد. اگر بتوانید بر تنبلی غلبه کنید، برنامه داشته باشید و منابع درستی را انتخاب کنید، نه تنها در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی کرده‌اید، بلکه اعتماد به نفس عظیمی به دست می‌آورید.

یادتان باشد در مسیر خودخوان، بزرگترین رقیب و بهترین معلم، خودِ شما هستید. از اشتباه کردن نترسید، هر غلطی که در تمرین‌ها می‌زنید، یک قدم شما را به نمره دلخواهتان نزدیک‌تر می‌کند. پس کتاب کمبریج را باز کنید و اولین قدم را محکم بردارید. موفق باشید

Owmid Rezaei

مدرس زبان انگلیسی